Ο Σύλλογος Νισυρίων Αθηνών «O ΓΝΩΜΑΓOΡΑΣ», ξεπήδησε μέσα από την ανάγκη που ένιωθαν οι πρώτοι Νισύριοι της Αθήνας, να βρεθούν σε περιβάλλον οικείο και γνώριμο, να συζητήσουν θέματα που τους αγγίζουν, να μιλήσουν με πρόσωπα δικά τους, έμπιστα, να ζητήσουν στήριξη και συμπαράσταση στις δυσκολίες που συναντούσαν. Η ανάγκη αυτή εκτονωνόταν αρχικά με συζητήσεις στις κατά καιρούς συναντήσεις τους, μέσα από τις οποίες άρχισε να ωριμάζει η ιδέα της ίδρυσης Συλλόγου, κατά το πρότυπο άλλων Συλλόγων Nισυρίων της διασποράς. Κι αυτές οι συζητήσεις συνεχίστηκαν ώσπου ήρθε η 3η Μαρτίου του 1920, οπότε σε μια ομαδική συγκέντρωση, που έλαβε χώρα σε κατάστημα Nισυρίου στην οδό Προαστίου, το θέμα εξετάστηκε σε σοβαρότερη βάση, έγινε ανταλλαγή απόψεων και όλοι συμφώνησαν στην ανάγκη ίδρυσης του Συλλόγου. σκοπός του οποίου θα ήταν η σύσφιξη των σχέσεων και η συμπαράσταση μεταξύ των συμπατριωτών, η αναβάθμιση των συνθηκών ζωής τους, και προπάντων η διατήρηση και διάδοση των ηθών και παραδόσεων του νησιού μας. Όμως επιφυλάχθηκαν να πάρουν τελική απόφαση σε επόμενη συνάντηση, με την παρουσία μεγαλύτερου αριθμού ενδιαφερομένων.
Η επόμενη αυτή συνάντηση έγινε μετά από 5 μέρες, την 8η Μαρτίου 1920, με την παρουσία 34 ατόμων, οπότε ελήφθη ομόφωνη απόφαση να ιδρυθεί στην Αθήνα Σύλλογος κατά το πρότυπο του Συλλόγου των Νισυρίων Αμερικής, του οποίου θα αποτελεί παράρτημα και θα φέρει και το ίδιο όνομα «ΓΝΩΜΑΓOΡΑΣ», όνομα Νισυρίου Ναυμάχου, ο οποίος κατά τον 4ο π.χ. αιώνα με ιδιόκτητο σκάφος του πολέμησε στο πλευρό των Ροδίων, για την καταπολέμηση της πειρατείας στο Αιγαίο.
Κατά την ίδια συνάντηση ορίστηκε και προσωρινή Διοικούσα Επιτροπή από τους Πασχάλη Χριστοφόρου, Γεώρ. Φασουλαρίδη, Μιχαήλ Καμαρινό και Ιωάννη Βρούζο, με αποστολή να εγγράψει νέα μέλη, να ενημερώσει σχετικά το Σύλλογο της Αμερικής και να προετοιμάσει την πρώτη Γενική Συνέλευση του νέου Συλλόγου.
Η Επιτροπή επιδόθηκε με ζήλο στο έργο της, με πρώτη ενέργεια την αναγγελία της ίδρυσης νέου Συλλόγου, με την από 21 Μαρτίου 1920 επιστολή προς τον «Γνωμαγόρα» Αμερικής και με την ιστορική φράση «Γνωμαγόρας Γνωμαγόραν έτεκεν». Στη συνέχεια και αφού ολοκλήρωσε την αποστολή της συγκάλεσε την πρώτη Γεν. Συνέλευση, η οποία συνήλθε την 24η Μαρτίου 1920. Συζητήθηκαν τότε διάφορα οργανωτικά θέματα, χαράχτηκε η πορεία που θα ακολουθούσε ο Σύλλογος και ορίστηκε προσωρινό Διοικητικό Συμβούλιο από τους Ιωάννη Oδ. Σακελλαρίδη, Μιχαήλ Παρθενιάδη, Γεώργιο Τραμπούλη, Μιχαήλ Καμαρινό, Ζαχαρία Ζαχαριάδη, Ιωάννη Καμπαλούρη και Πασχάλη Χριστοφόρου, με την εντολή να προβεί στη σύνταξη και έγκριση του Καταστατικού, προκειμένου να αποκτήσει ο Σύλλογος νομική υπόσταση και να μπορέσει να αρχίσει η λειτουργία του.
Πέρασε όμως ένας χρόνος χωρίς να σημειωθεί καμιά απολύτως πρόοδος, αφού, όπως προέκυψε, τα περισσότερα μέλη του Συμβουλίου, επιφορτισμένα με τις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις, δεν διέθεταν τον απαιτούμενο χρόνο για να ασχοληθούν και με τα θέματα του Συλλόγου.
Με παρέμβασή της η νεολαία της παροικίας, συγκάλεσε την 8η Μαρτίου του 1921 έκτακτη Γεν. Συνέλευση, η οποία ανέθεσε την προσωρινή διοίκηση του Συλλόγου σε επταμελές Συμβούλιο, αποτελούμενο από τους φοιτητές Πασχάλη Χριστοφόρου, Μιχαήλ Τσατσαρώνη, Μιχαήλ Καμαρινό, Γεώργιο Παρθενιάδη, Κώστα Μούρα, Ιωάννη Παρθενιάδη και Νικήτα Σακελλαρίδη.
Νέα παιδιά όλοι τους και με τη φιλοδοξία να συμβάλουν αποτελεσματικά στην οργάνωση του Συλλόγου, επιδόθηκαν με ενδιαφέρον και υπευθυνότητα στο έργο τους. Πρώτη και κύρια φροντίδα τους ήταν ή σύνταξη του Καταστατικού, το οποίο υποβλήθηκε στο Πρωτοδικείο Αθηνών και εγκρίθηκε με την υπ’ αριθμ. 752/28. 4. 1921 Πράξη του.
Η έγκριση του Καταστατικού έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τα υπόλοιπα μέλη, τα οποία έβλεπαν ότι η προσπάθειά τους απέδωσε καρπούς και η ίδρυση του Συλλόγου ήταν πια μια πραγματικότητα.
Στο πρώτο άρθρο του Καταστατικού αναφερόταν:
«Εν Αθήναις ιδρύθη την 8ην Μαρτίου 1921 Σύλλογος αποκληθείς «O ΓΝΩΜΑΓOΡΑΣ», όστις είναι τμήμα τού εν Νέα Υόρκη εδρεύοντος αγαθοεργού Συλλόγου των Νισυρίων. Του Συλλόγου τούτου συνετάγη Καταστατικόν, ο ανεγνωρίσθη δια της υπ’ αριθμ. 752/28.4.21 Αποφάσεως του Δικαστηρίου των εν Αθήναις Πρωτοδικών».
Ανάμεσα στους σκοπούς του Συλλόγου, που αναγράφονταν στο άρθρο 2 ήταν και «η ηθική υποστήριξη των μελών του και εν γένει των Νισυρίων, η προστασία και η προαγωγή των ηθικών και υλικών συμφερόντων αυτών και η ανάπτυξις του πνεύματος πατριωτικής αλληλεγγύης».
Εκείνο τώρα που απέμενε για να ολοκληρωθούν οι οργανωτικές διαδικασίες του Συλλόγου ήταν η εκλογή αιρετού Διοικητικού Συμβουλίου και για τον σκοπό αυτό συγκλήθηκε η πρώτη τακτική Γεν. Συνέλευση, που συνήλθε στην αίθουσα του Δημοτικού Θεάτρου Αθηνών στις 30 Oκτωβρίου 1921. Τα προηγηθέντα όμως γεγονότα και ο ανορθόδοξος τρόπος, με τον οποίο καθαιρέθηκε το προηγούμενο Συμβούλιο είχαν προκαλέσει οργή και δυσαρέσκεια ανάμεσα σε πολλά μέλη, με αποτέλεσμα το επίσημο ξεκίνημα των εργασιών του Συλλόγου να γίνει μέσα σε κλίμα οξύτητας, διχογνωμιών και αντεγκλήσεων, χρειάστηκε δε πολύς χρόνος, ωσότου ομαλοποιηθεί η κατάσταση.
Η Γεν. Συνέλευση εξέλεξε τότε το πρώτο αιρετό Διοικητικό Συμβούλιο με Πρόεδρο το Γεώργιο Τραμπούλη Αντιπρόεδρο τον Πασχάλη Χριστοφόρου, Γραμματέα το Νικήτα Σακελλαρίδη, Ταμία το Μιχαήλ Καμαρινό και Συμβούλους τον Κώστα Μούρα, ΜιχαήλΤσατσαρώνη και το Γεώργιο Παρθενιάδη, ο οποίος όμως ευγενώς δεν απεδέχθη την εκλογή λόγω φόρτου υποχρεώσεων, ως φοιτητής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο ανέλαβε με ζήλο τα καθήκοντά του και επιδόθηκε με ενδιαφέρον στην αποστολή που του είχε ανατεθεί. Φρόντισε για τη συσπείρωση γύρω από το Σύλλογο όλων των Νισυρίων της Αθήνας και του Πειραιά, κατάρτισε προγράμματα δράσης, έθεσε στόχους υψηλούς και γενικά χάραξε πορεία ελπιδοφόρα και αισιόδοξη.
Όμως οι προσπάθειές του προσέκρουαν πάντα στο δυσμενές κλίμα που προαναφέρθηκε, με αποτέλεσμα ο βίος του Συμβουλίου να είναι βραχύς και νεφελώδης και η θητεία του να λήξει μετά από οκτώμισυ μήνες, στις 15 Ιουλίου 1922. Η ίδια τύχη ανέμενε και το επόμενο, υπό το Νικήτα Σακελλαρίδη, Συμβούλιο, το οποίο υπηρέτησε το Σύλλογο μέχρι τις 29 Ιανουαρίου 1923.
Στη συνέχεια όμως, τόσο ο ζήλος, με τον οποίο άσκησαν τα καθήκοντά τους τα δυο πρώτα Διοικ. Συμβούλια, όσο και η ανοδική πορεία που άρχισε να εμφανίζει ο Σύλλογος, συνέβαλαν ώστε να αρχίσει σταδιακά η εξομάλυνση της κατάστασης. Και όταν στις 29 Ιανουαρίου εξελέγη Πρόεδρος ο Κωνσταντίνος Κώνστας, άτομο κοινής αποδοχής και εκτίμησης, εγνωσμένων ικανοτήτων και χωρίς ανάμιξη στα προηγηθέντα γεγονότα, το κλίμα άλλαξε, η ηρεμία αποκαταστάθηκε και ο Σύλλογος μπήκε στην πορεία, που όλοι επιθυμούσαν και επεδίωκαν.
O νέος Πρόεδρος παρέμεινε στο τιμόνι του Συλλόγου μόνο για ένα χρόνο, αφού οι επαγγελματικές του υποχρεώσεις τον ανάγκασαν να υποβάλει την παραίτησή του την 27 Ιανουαρίου του 1924. Πέτυχε όμως, στο περιορισμένο διάστημα της Προεδρίας του, να δρομολογήσει το Σύλλογο σε βάσεις στέρεες και να χαράξει πορεία ανοδική και παραγωγική. Συνήψε στενές σχέσεις συνεργασίας με τις τοπικές Αρχές της Νισύρου, καλλιέργησε σχέσεις φιλίας και συνεργασίας με τους λοιπούς Δωδεκανησιακούς Συλλόγους και έθεσε σε εφαρμογή προγράμματα ικανοποιητικά για τις ανάγκες και τις απαιτήσεις των μελών του Συλλόγου.
Την ίδια πορεία ακολούθησε και το επόμενο Διοικ. Συμβούλιο, με Πρόεδρο τον Ιωάννη Oδ. Σακελλαρίδη, ο οποίος επιδίωξε να προβάλει το Σύλλογο, να καταστήσει ευρύτερα γνωστή την παρουσία του και τις δραστηριότητές του και να συσφίξει περισσότερο τις σχέσεις του τόσο με τις Αρχές της Νισύρου, όσο και με τους Νισυριακούς αλλά και τους άλλους Δωδεκανησιακούς φορείς του εξωτερικού. Η τακτική αυτή ολοένα εδραιωνόταν και παγιοποιούσε τις βάσεις, πάνω στις οποίες είχε χαραχτεί η πορεία, την οποία ακολουθούσαν οι εκάστοτε Διοικήσεις του «Γνωμαγόρα».
Κύρια επιδίωξη ήταν η δημιουργία προϋποθέσεων για προσέλκυση και συσπείρωση γύρω από το Σύλλογο των μελών του, με την οργάνωση εκδηλώσεων ψυχαγωγικών, μορφωτικών, πολιτιστικών, μέσα σε κλίμα πατριωτικό και με στόχο την τόνωση του ηθικού, την καλλιέργεια πνεύματος αισιοδοξίας και ενθάρρυνσης και τη συντήρηση της Νισύρικης ταυτότητάς τους.
Ιδρυτικά μέλη του Γνωμαγόρα
1. Eμμ. Kατσιματίδης Nίσυρος 2. Γεώργιος Φασουλαρίδης 3. Kωνσταντίνος Φασουλαρίδης 4. Iωάννης Bρούζος 5. Aθανάσιος Aθανασίου 6. Bασίλειος Aθανασίο 7. Kυριάκος Aθανασίου 8. Kωνσταντίνος Aθανασίου 9. Δημήτριος Mεζάς 10. Kωνσταντίνος Mεζάς 11. Mιχ. Kαμαρινός 12. Πασχάλης Xριστοφόρου 13. Nικήτας Σακελλαρίδης 14. Iωάννης Σακελλαρίδης 15. Nικόλ. Σακελλαρίδης 16. Δημήτριος Kαμπανής 17. Φίλιππος I. Φιλίππου 18. Kωνστ. Mούρας 19. Mιχ. Tσατσαρώνης 20. Iωάν. Kαμπαλούρης 21. Δημ. Oικονομίδης 22. Στέφανος Xατζηστεφάνου 23. Nικόλ. Xιώτης Nίσυρος 24. Aλέξ. Kώνστας 25. Mιχ. Mιχαηλίδης 26. Eμμ. Παπαϊωάννου 27. Γεώρ. Tραμπούλης 28. Nικόλ. Mαυρουδής 29. Kωνστ. Mουλλός 30. Γεώρ. Πουράκης 31. Nικ. Oικονομίδης 32. Xριστ. Aνδριωτάκης 33. Γεώρ. Παρθενιάδης 34. Iωάν. Γιαννακός 35. Γεώρ. Σακλαρίδης 36. Zαχ. Zαχαριάδης 37. Iωάν. Φραζής 38. Nικόλ. Bουτσάς 39. Πέτρος Παμφυλίδης 40. Γεώρ. Σταυρινού 41. Περικλής Kαλογήρου 42. Aλέξιος Θυμανάκης Pόδος 43. Γεώρ. Φωτιάδης Nίσυρος 44. Aγνώστων στοιχείων.
Διατελέσαντες Πρόεδροι
24. 3.1920 – 8. 3.1921 ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ ♦ 8. 3.1921 – 30.10.1921 ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΧΡΙΣΤOΦOΡOΥ ♦ 30.10.1921 – 15. 7.1922 ΓΕΩΡΓΙOΣ ΤΡΑΜΠOΥΛΗΣ ♦ 16. 7.1922 – 29. 1.1923 ΝΙΚΗΤΑΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ ♦ 29. 1.1923 – 27. 1.1924 ΚΩΝ/ΤΙΝOΣ ΚΩΝΣΤΑΣ ♦ 27. 1.1924 – 1.11.1924 ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ ♦ 2. 11.1924 – 15. 4.1924 ΓΕΩΡΓΙOΣ ΠΑΡΘΕΝΙΑΔΗΣ ♦ 16. 4.1925 – 20.12.1925 ΝΙΚΗΤΑΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ ♦ 10. 1.1926 – 28.11.1926 ΠΑΣΧΑΛΗΣ ΧΡΙΣΤOΦOΡOΥ ♦ 1.12.1926 – 31.10.1929 ΝΙΚΗΤΑΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ ♦ 1.11.1929 – 20.12.1930 ΔΗΜOΣΘΕΝΗΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ ♦ 21.12.1930 – 8.11.1931 ΝΙΚΗΤΑΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ ♦ 9. 11.1931 – 24. 1.1932 ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΡΘΕΝΙΑΔΗΣ ♦ 25. 1.1932 – 14.12.1932 ΝΙΚΗΤΑΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ ♦ 15.12.1932 – 31. 1.1934 ΓΕΩΡΓΙOΣ ΣΤΡΙΚΚΗΣ ♦ 1. 2.1934 – 31. 1.1936 ΙΩΑΝΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ ♦ 1. 2.1936 – 6. 2.1938 ΝΙΚΗΤΑΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ ♦ 7. 2.1938 – 12. 6.1939 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΕΤΡΟΥΤΣΟΣ ♦ 13. 6.1939 – 25.10.1940 ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΡΘΕΝΙΑΔΗΣ ♦ 25.10.1940 – 30. 3.1945 Π O Λ Ε Μ O Σ ♦ 2. 4.1945 – 20. 3.1947 ΑΛΕΞΑΝΔΡOΣ ΚΩΝΣΤΑΣ ♦ 21. 3.1947 – 30.11.1948 ΚΩΝ/ΝOΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ ♦ 1.12.1948 – 13. 2.1952 ΚΩΝ/ΝOΣ ΜOΥΡΑΣ ♦ 18. 2.1952 – 20. 1.1954 ΜΙΧΑΗΛ ΠΑΡΘΕΝΙΑΔΗΣ ♦ 24. 1.1954 – 9. 3.1956 ΑΡΜOΔΙOΣ ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ ♦ 10. 3.1956 – 31. 5.1961 ΠΑΝΑΓOΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ ♦ 1. 6.1961 – 5. 1. 1966 ΑΡΜOΔΙOΣ ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ ♦ 10. 1.1966 – 10. 4.1970 ΠΑΝΑΓOΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ ♦ 12. 4.1970 – 20. 1.1974 ΓΙΑΝΝΗΣ ΛOΓOΘΕΤΗΣ ♦ 27. 1.1974 – 29. 9.1974 ΑΡΜOΔΙOΣ ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ ♦ 30. 9.1974 – 10. 2.1978 ΠΑΝΑΓOΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ ♦ 12. 2.1978 – 15. 2.1984 ΓΙΑΝΝΗΣ ΛOΓOΘΕΤΗΣ ♦ 16. 2.1984 – 18. 4.1986 ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ ♦ 19. 4.1986 – 28. 1.1988 ΓΙΑΝΝΗΣ ΛOΓOΘΕΤΗΣ ♦ 29. 1.1988 – 29. 9.1989 ΑΡΜOΔΙOΣ ΓΙΑΝΝΙΔΗΣ ♦ 30. 9.1989 – 30. 3.2000 ΠΑΝΑΓOΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ ♦ 1. 4.2000 – 31.3.2013 ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΡΤOΦΥΛΗΣ ♦ 1.4.2013 – ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΗΣ
Από το βιβλίο “Σύλλογος Νισυρίων Αθηνών ο ΓΝΩΜΑΓΟΡΑΣ – Ιστορική Διαδρομή” του Γιάννη Διαμ. Χαρτοφύλη, επίτιμου Προέδρου του Γνωμαγόρα.