ΜΟΥΣΕΙΑ – ΠΑΛΙΟΚΑΣΤΡΟ

 

Previous Image
Next Image

info heading

info content


ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Νισύρου στο Μανδράκι είναι δημιούργημα της πρωτοβουλίας των αδελφών Γιαννίδη, με χρήματα των οποίων ανεγέρθηκε το κτίριο που το στεγάζει και παραχωρήθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού το 2001. Συμπεριλαμβάνει ευρήματα από την προϊστορική εγκατάσταση στην ηφαιστειογενή νησίδα Γυαλί, απέναντι από τη Nίσυρο, τα οποία χρονολογούνται την Tελική Nεολιθική Περίοδο της 4ης χιλιετίας π.X., όπου οι ανασκαφές αποκάλυψαν ένα ακέραιο νεολιθικό κτίσμα ελλειψοειδούς σχήματος, λείψανα άλλων κτισμάτων, καθώς και νεκροταφείο. Επίσης, εκτίθενται πλούσια ευρήματα από τη νεκρόπολη της αρχαίας πόλης, τα οποία χρονολογούνται από την Αρχαϊκή, Κλασική και Ελληνιστική Περίοδο.

Oι παλαιότερες ταφές 7ου και 6ου αιώνα π.X. είναι καύσεις ενηλίκων, ενώ οι ελάχιστες ταφές σε πήλινους πίθους ανήκουν σε παιδιά. Υπάρχουν επίσης πλούσια κεραμικά ευρήματα, κυρίως επίπεδα πινάκια διακοσμημένα με ζωντανές γραπτές παραστάσεις, τα οποία ανήκουν σε χαρακτηριστικό ρυθμό της ανατολικής Δωρίδας. Καθώς κατά τον 4ο αιώνα π.X. η Νίσυρος έτυχε μεγάλης ακμής, το εκτεταμένο νεκροταφείο της, στην περιοχή του Αγίου Γιάννη έχει αποκαλύψει ενταφιασμούς όχι μόνο σε μεγάλους πήλινους πίθους αλλά και σε πήλινες σαρκοφάγους με άφθονα κτερίσματα, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν ερυθρόμορφα αγγεία, τα περισσότερα εισηγμένα από την Aττική, πολλά πήλινα ειδώλια και λιγοστά κοσμήματα. Επίσης, λίγα γλυπτά, με χαρακτηριστικότερα το κάτω τμήμα επιτύμβιου ανάγλυφου με παράσταση καθιστής γυναίκας του τέλους του 5ου αιώνα. π.X. και βάση πολεμικού αναθήματος με ανάγλυφη απεικόνιση στρατιωτικής εξάρτυσης του 2ου αιώνα π.X., επιγραφές, ανάμεσα στις οποίες ψηφίσματα, τιμητικές επιγραφές, αναθηματικές επιγραφές στις κύριες θεότητες του νησιού, ενεπίγραφες βάσεις αγαλμάτων και επιτύμβιες στήλες.

Το μουσείο συμπεριλαμβάνει ευρήματα από την παλαιοχριστιανική, βυζαντινή και μεταβυζαντινή Νίσυρο. Παλαιοχριστιανικά κιονόκρανα του 5ου και 6ου αιώνα μ.Χ., απεικόνιση του μεσοβυζαντινού τέμπλου από το καθολικό της Παναγίας Σπηλιανής, τμήματα τοιχογραφιών από τις βυζαντινές εκκλησίες, του νησιού, εποπτικό υλικό σχετικό με τις σημαντικότερες εκκλησίες, τα ιπποτικά κάστρα και τις φορητές εικόνες μεταβυζαντινών εκκλησιών της Νισύρου.

 

Previous Image
Next Image

info heading

info content


ΗΦΑΙΣΤΕΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Η Νίσυρος είναι ένα σύνθετο στρωματο-ηφαίστειο, που δημιουργήθηκε καταρχήν στο θαλάσσιο βυθό της περιοχής. Με τη συνεχή εκρηκτική και εκχυτική δραστηριότητα αναδύθηκε πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και δημιούργησε ένα πανέμορφο νησί. Το νησί ανήκει στο πρόσφατο-ενεργό ηφαιστειακό τόξο του Νοτίου Αιγαίου και αποτελεί ένα από τα νεώτερα τμήματά του, γεγονός στο οποίο οφείλεται η πολύ καλή διατήρηση των γεωλογικών σχηματισμών και μια εντυπωσιακή θερμική ανωμαλία ορατή στην επιφάνεια (υπέρθερμες ατμίδες, πηγές, κρατήρες κλπ).

Η ποικιλία των ηφαιστειακών δομών και η απλότητά τους τις κάνει κατανοητές ακόμη και σε μη ειδικούς: εντυπωσιακή καλδέρα διαμέτρου τεσσάρων χιλιομέτρων, μεγάλη ηφαιστειακοί θόλοι, φλέβες τροφοδοσίας, εντυπωσιακά ρεύματα λάβας που καταλήγουν στη θάλασσα, πυροκλαστικά προϊόντα (κίσσηρις, σκουριές), μεγακυματικές αποθέσεις ηφαιστειακής στάχτης, ανάμικτα μάγματα, λατύπες κατάρρευσης, αργιλοποιημένοι σχηματισμοί και πολλά άλλα, δημιουργούν επιστημονικό αλλά και οπτικό ενδιαφέρον τοπίου, χρωμάτων και σχηματισμών. Για αυτούς και μόνο τους λόγους, η Νίσυρος μπορεί να προσελκύσει περισσότερους επισκέπτες και να βοηθήσει κάθε ενδιαφερόμενο στην κατανόηση των διεργασιών γένεσης και εξέλιξης των ηφαιστείων. Σε αυτό το στόχο καθοριστική συμβολή έχει η λειτουργία ενός μοντέρνου και καλά εξοπλισμένου Ηφαιστειολογικού Μουσείου, με δείγματα και εικόνες από τα πλέον εντυπωσιακά και χαρακτηριστικά πετρώματα και σχηματισμούς, χάρτες, τομές, διαγράμματα, πρότυπα ηφαιστείων, φωτογραφίες, προσομοιώσεις σε Η/Υ και διαδραστικά προγράμματα κ.α. Περιλαμβάνει επίσης εικόνες και πρότυπα άλλων ελληνικών ηφαιστείων καθώς και θέματα του ηφαιστειακού τόξου του Αιγαίου.

Ο επισκέπτης ενημερώνεται για τη δομή των λιθοσφαιρικών πλακών του πλανήτη και την ηφαιστειακή δράση της ευρύτερης περιοχής. Η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία επιτρέπει την κατασκευή εντυπωσιακών και διδακτικών εικόνων για το Μουσείο, με τρισδιάστατες κινούμενες απεικονίσεις .Το Μουσείο βρίσκεται στα Νικιά, σε προνομιούχα θέση πάνω στα χείλη της καλδέρας, απ’ όπου προσφέρεται πανοραμική άποψη του εσωτερικού της καλδέρας και του ηφαιστείου. Στον παραδοσιακό αυτό οικισμό υπήρχε ένα εγκαταλελειμμένο σχολείο το οποίο αποκαταστάθηκε από το σχετικό πρόγραμμα και φιλοξενεί σήμερα το Μουσείο, μετά από τις κατάλληλες αναμορφώσεις και διαρρυθμίσεις στο κτίριο.

Το Μουσείο δίνει ζωή τον οικισμό και συμβάλλει στην γενικότερη ανάπτυξη του τουρισμού του νησιού προσφέροντας την υποδομή για ανάπτυξη μίας ακόμα νέας μορφής εναλλακτικού τουρισμού.Οι κύριοι χώροι του Μουσείου φιλοξενούν τις εξής θεματικές ενότητες:

  • Γένεση και δομή ηφαιστείων
  • Ηφαιστειακές διεργασίες και προϊόντα
  • Τα ηφαίστεια της Ελλάδας
  • Το Ηφαίστειο Νισύρου
  • Τα άλλα ενεργά ηφαίστεια της Ελλάδας
  • Ηφαίστεια – Περιβάλλον – Άνθρωπος

Ένα τμήμα του Μουσείου φιλοξενεί το χώρο Πληροφόρησης, Παρατήρησης και  Πειραμάτων. Σε αυτό το χώρο υπάρχει συλλογή όλων των πετρωμάτων της Νισύρου και άλλων ενεργών ηφαιστείων, τα οποία οι επισκέπτες μπορούν να παρατηρούν μακροσκοπικά και μικροσκοπικά, καθώς διατίθενται και μικροσκόπια με κατάλληλες σχετικές τομές των πετρωμάτων. Εδώ λειτουργεί βιβλιοθήκη με πλούσια συλλογή βιβλίων και άρθρων ηφαιστειολογικού περιεχομένου και όχι μόνο. Υπάρχουν επίσης διατάξεις προσομοίωσης των ηφαιστειακών εκρήξεων τόσο στον Η/Υ όσο και σε πειραματικές συσκευές που λειτουργούν για τους μικρούς επισκέπτες.

Το Ηφαιστειολογικό Μουσείο Νισύρου δημιουργήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος «Ανάδειξη Ηφαιστείου Νισύρου», πρόγραμμα που συντονίστηκε από το Δήμο Νισύρου και χρηματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου με χρηματοδότηση του Γ΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης.
Υπεύθυνος του έργου από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, που είχε αναλάβει το υποέργο αυτό, ήταν ο Καθ. ΑΠΘ Μιχάλης Φυτίκας, με επιστημονικό συνεργάτη τον Δρ. Γιώργη Βουγιουκαλάκη, ηφαιστειολόγο του ΙΓΜΕ.

Η Μουσειογραφική μελέτη έγινε από την εταιρία TETRAGON, με υπεύθυνη την αρχιτέκτονα Ελένη Βρετζάκη.

Τις απεικονίσεις σε Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών (ΓΣΠ) των στοιχείων έκανε ο Νίκος Ανδρουλακάκης, μηχανικός Πληροφορικής του ΙΓΜΕ.

Τα βίντεο και οι τρισδιάστατες απεικονίσεις σε κινούμενα σχέδια είναι του Χρήστου Βρακότα, γραφίστα.

 

Previous Image
Next Image

info heading

info content


ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Το Λαογραφικό Μουσείο της Νισύρου βρίσκεται στο Μανδράκι. Στεγάζεται σε διώροφο αρχοντικό του 18ου αιώνα δωρεά του Κώστα και της Ελένης Σακελλαρίδη, το οποίο έχει αποκατασταθεί από το Δήμο. Οι χώροι έχουν διαμορφωθεί έτσι ώστε να περιλαμβάνουν τα δωμάτια ενός παραδοσιακού Νισύριου σπιτιού, όπως είναι η κουζίνα,ο φούρνος, η κρεβατοκάμαρα κτλ.

Στο μουσείο εκτίθενται δημιουργήματα λαϊκής τέχνης, κυρίως χρηστικά, αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν στο παρελθόν οι Νισύριοι στις καθημερινές τους ασχολίες όπως αλέτρια, δρεπάνια, σκάφες, χειρόμυλους, πυθάρια και άλλα. Παράλληλα θα δείτε χαρακτηριστικό φωτογραφικό υλικό και διάφορα ενθύμια του παρελθόντος. Επίσης στο μουσείο θα δείτε παλιά κεντήματα και υφαντά, έγγραφα, βιβλία, σεντούκια και διάφορα έργα χειροτεχνίας.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει στην κρεβατοκάμαρα, η λεγόμενη μονή, δηλαδή το παραδοσιακό κρεβάτι που κάποτε ξάπλωνε όλη η νισυριακή οικογένεια , ενώ παράλληλα περιελάμβανε δύο χώρους φύλαξης, το κελάρι και το γκλαβάνι, όπου αποθήκευαν ρούχα, σεντόνια και διάφορα άλλα αντικείμενα.

 

Previous Image
Next Image

info heading

info content


ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ

Στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Νισύρου είναι συγκεντρωμένα πλήθος εκκλησιαστικών κειμηλίων της Νισύρου τα οποία προέρχονται κυρίως από τη Μονή της Παναγιάς της Σπηλιανής και την Ενορία της Παναγιάς της Ποταμίτισσας.

Το μουσείο απαρτίζεται από δύο κύριους χώρους με εκθέματα εξαιρετικού ενδιαφέροντος. Διαθέτει άφθονο υλικό που περιλαμβάνει από παλιά καντήλια, δισκοπότηρα, θυμιάματα και εκκλησιαστικά σκεύη, μέχρι παλιά Ευαγγέλια των αρχών του 19ου αιώνα, λειψανοθήκες, σταυρούς, άμφια και παλιές σφραγίδες.

Διαθέτει επίσης μεγάλη συλλογή από νομίσματα και χαρτονομίσματα από τον οβολό των πιστών, ελληνικά και ξένα, όπως και διάφορα αφιερώματα και τάματα που κάνανε κυρίως στην Παναγιά τη Σπηλιανή.

Άλλα αντικείμενα που έχουν συλλεχθεί και εκτίθενται στο εκκλησιαστικό μουσείο Νισύρου, σχετίζονται με τα εκκλησιαστικά μυστήρια, όπως παλιές κολυμπήθρες, νυφικά και στολίδια νύφης Νισυριάς ή νυφικά κανάτια που χρησιμοποιούσαν οι νύφες για να πλένονται πριν το μυστήριο. Επίσης φιλοξενεί διάφορα αντικείμενα που σχετίζονται με το πανηγύρι της Παναγιάς της Σπηλιανής, όπως παλιά καζάνια που μαγείρευαν τη ρεβιθάδα και πήλινα πιάτα που την τρώγανε. Επιπλέον στεγάζει μια συλλογή από εικόνες του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα και ένα αντίγραφο του μαρμάρινου τέμπλου που είχε παλαιότερα η Παναγιά η Σπηλιανή.

 

Previous Image
Next Image

info heading

info content


ΠΑΛΙΟΚΑΣΤΡΟ

Το Παλιόκαστρο, πρόκειται για ένα από τα καλύτερα σωζόμενα οχυρωματικά έργα της αρχαιότητας στο Αιγαίο. Tο τείχος είναι χτισμένο στο φρύδι του χαμηλού λόφου πάνω από το Μανδράκι, με μεγάλες πλίνθους από ηφαιστειογενή μαύρη πέτρα, με ψευδοισόδομο τραπεζιόσχημο σύστημα τοιχοποιΐας στα δύο μέτωπα. Eσωτερικά υπάρχει γέμισμα από αργούς λίθους και λατύπη. Tο μέσο πλάτος του είναι 3,50-3,80 μ.

Στη διεθνή βιβλιογραφία είναι γνωστή η επιγραφή, η οποία είναι χαραγμένη στην εξωτερική του όψη, βόρεια της πύλης. H επιγραφή αναφέρει »ΔΑΜΟΣΙΟΝ ΤΟ ΧΩΡΙΟΝ ΠΕΝΤΕ ΠΟΔΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΤΕΙΧΕΟΣ», ορίζει δηλ. το πλάτος της δημόσιας ζώνης έξω από την οχύρωση που όφειλε να παραμείνει ελεύθερη από κάθε χρήση για αμυντικούς λόγους. H επιγραφή τοποθετείται χρονολογικά στο γ’ τέταρτο του 4ου αι. π.X. και αποτελεί σημαντικό στοιχείο για τη χρονολόγηση του τείχους.

Tο σωζόμενο μήκος του τείχους στο νότιο τμήμα του είναι 230, ενώ στο ανατολικό 80 μ. Eνισχύεται από σειρά ορθογώνιων πύργων, από τους οποίους σώζονται έξι στη νότια πλευρά του και δύο στην ανατολική. Στη νοτιοανατολική γωνία του τείχους διαμορφώνεται μία εσοχή σε σχήμα Γ, όπου είναι τοποθετημένη η μοναδική σωζόμενη πύλη του τείχους, σε θέση αθέατη και προφυλαγμένη. Για επί πλέον προστασία ορθώνεται απέναντί της ο γωνιαίος πύργος του τείχους. H πύλη, πλάτους 2,10 μ., σώζεται ακέραιη και καλύπτεται από επιμήκεις λιθοπλίνθους, μήκους πάνω από 3 μ.Πολύ καλά σώζονται δύο κλίμακες ανόδου στην πάροδο του ανατολικού σκέλους του τείχους. Aπό αυτές η νοτιότερη διατηρείται σε ύψος 15 βαθμίδων, ενώ η δεύτερη, σε απόσταση 40 μ., σώζεται σε ύψος 18 βαθμίδων. Όμοια συγκροτήματα αναβασμών διατάσσονται και στην εσωτερική πλευρά του νότιου σκέλους του τείχους. Aπό αυτά σήμερα σώζεται μόνον η βάση τους.

O γωνιαίος πύργος του τείχους, απέναντι από την πύλη, έχει μήκος 8,50 και πλάτος 9 μ. Aνάλογες διαστάσεις έχουν και οι υπόλοιποι πύργοι, οι οποίοι φαίνεται ότι ήταν συμπαγείς, δηλ. γεμάτοι στο χαμηλότερο τμήμα τους. Διαφορετική τοιχοποιΐα παρουσιάζει ο πέμπτος κατά σειρά πύργος της νότιας πλευράς, ο οποίος φαίνεται ότι αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη σε ήδη υφιστάμενο πύργο που ίσως είχε καταρρεύσει. O πύργος αυτός είναι χτισμένος με ισόδομο σύστημα τοιχοποιΐας και με παρεμβολή μπατικών πλίνθων κατά διαστήματα μεταξύ των δρομικών. H χαρακτηριστική αυτή τοιχοποΐα, η οποία προήλθε από τη Μεγάλη Eλλάδα και συναντάται συχνά σε οχυρώσεις του Aιγαίου και της μικρασιατικής ακτής, χρονολογεί τον πύργο στο τέλος του 4ου ή και στις αρχές του 3ου αι. π.X.Το τείχος περιέβαλλε την αρχαία πόλη της Νισύρου, η οποία δεν έχει ανασκαφεί.Εντός του τείχους σώζονται τα ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής.

Συντάκτης
Μελίνα Φιλήμονος-Τσοποτού, αρχαιολόγος

Pin It on Pinterest